Activity: Psychiatric Diagnostic Interview (Comprehensive mental health assessment) – Allowable Discipline(s): Medical Doctor / Doctor of Osteopathy (completed a psychiatry residency program) lekarz psychiatra Physician Assistant (PA) Clinical Psychologist PhD/PsyD (Licensed or Waivered) psycholog Social Worker SW (Licensed, Registered or Waivered) pracownik socjalny Marriage & Family Therapist MFT (Licensed, Registered or Waivered) Nurse Practitioner (NP) or Clinical Nurse Specialist (CNS) (Certified) pielęgniarka Professional Clinical Counselor PCC (Licensed or Registered) Student professionals in these disciplines with co-signature*
Psychiatric Diagnostic Interview with Medical Services (Comprehensive mental health assessment with in depth evaluation of medical issues) Allowable Discipline(s): MD/DO lekarz PA lekarz NP or CNS (Certified) pielęgniarka
Nursing Assessment/Evaluation Medical evaluation to inform the comprehensive mental health assessment Allowable Discipline(s): NP or CNS (Certified) RN Registered Nurse, LVN Licensed Vocational Nurse
Comprehensive Multidisciplinary Evaluation (Non diagnosis, mental status exam, or medical history information gathering to inform the comprehensive mental health assessment) Allowable Discipline(s): All disciplines
Activity: Plan Development Allowable Discipline(s): All disciplines
Osobiście nie twierdzę, że amerykańska klasyfikacja procedur medycznych w opiece psychiatrycznej jest wzorcowa. Po prostu jest inspirująca. Demaskuje „ubogość” polskiego „koszyka”, choćby na przykładzie etapu oceny i diagnozy do planu terapeutycznego. W USA „diagnostyczny wywiad psychiatryczny” przeprowadzają niemal wszystkie profesje, włącznie z pracownikiem socjalnym. Jedynie „medyczne” diagnostyczne wywiady psychiatryczne są zastrzeżone dla lekarzy i pielęgniarek. Diagnozy psychologiczne są sklasyfikowane odrębnie (źródłowy dokument w załączeniu).
Gdy odpowiednio zmienimy definicje i zakres czynności (świadczeń), to wiele spraw w funkcjonowaniu PZK znacznie się wyjaśni i uprości. Przykładowo poddaję pod dyskusję nową koncepcję funkcjonowania PZK:
Etap wejścia, składa się z następujących elementów: kontakt zgłoszeniowy, rejestracja, wczesna pomoc i interwencja kryzysowa, triaż psychiatryczny. KONTAKT ZGŁOSZENIOWY Osoba zamawiająca pomoc może zgłosić się osobiście, telefonicznie, drogą elektroniczną poprzez email, e-formularz i inne rozwiązania elektroniczne. Kontakt zgłoszeniowy polega na przyjęciu zgłoszenia i zebraniu informacji o powodach zgłoszenia i oczekiwaniach osoby zamawiającej pomoc, które zostają zapisane w formularzu zgłoszeniowym. FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY Formularz zgłoszeniowy składa się z następujących elementów i pytań: Dane osobowe do kontaktu i/lub rejestracji Preferowany sposób kontaktu i pozostawiania wiadomości... email, poczta głosowa, sms... Pytanie, czy zgłaszający zamawia pomoc dla siebie, czy jest rodzicem, opiekunem, osobą szukającą pomocy dla kogoś bliskiej: dziecka, dorosłego ? Pytania wokół problemu z wyjaśnieniem, że służą poznaniu potrzeb i oczekiwań, aby pokierować na właściwą ścieżkę pomocy: opisz problem, w którym potrzebujesz pomocy? Od kiedy to się dzieje? Czy korzystałeś juz z jakiejś pomocy w rozwiązaniu tego problemu? Jaka to była pomoc, kiedy, jak długo? Czy masz obecnie jakieś problemy somatyczne? Czy zażywasz jakieś leki? Informacje o tym wszystkim upewnią nas, że możemy zaoferować adekwatną pomoc. W odpowiedzi na powyższe pytania jest lista typowych problemów i powodów i szukania pomocy w placówce zajmującej się zdrowiem psychicznym:
dolegliwości przypominające choroby somatyczne, ale wykluczone przez lekarza, nieustępujące uczucie zmęczenia, problemy ze snem lub jedzeniem
cierpienie psychiczne, trudności emocjonalne, niepokój, lęki, zamartwianie się, załamanie, zwątpienie, obniżony nastrój, głęboka żałoba po stracie, trudna do zniesienia samotność,
problemy z zachowaniem, trudności z samokontrolą, wybuchy złości, zachowania ryzykowne i zagrażające
trudności w kontaktach z innymi, konflikty, doświadczenie przemocy, wykorzystania przez innych, oraz problemy w funkcjonowaniu społecznym, trudności w wykonywaniu codziennych zadań i pełnieniu ról społecznych w rodzinie, szkole, pracy
potrzeba uzyskania opinii, zaświadczenia, orzeczenia, innego dokumentu
inny powód:..................
Osoba zgłaszająca może podać lub wskazać wiele powodów jednocześnie, które dotyczą jej samej lub kogoś innego Pytania o dodatkowe informacje i dokumenty mające znaczenie przy ocenie potrzeb i oczekiwań np. pytania o przewlekłe choroby, niepełnosprawność, inne potrzeby zdrowotne, edukacyjne, społeczne oraz szczególne okoliczności życiowe.. Pytania o ryzyka (pytania są skierowane bezpośrednio do osoby z problemem zdrowia psychicznego, ale odpowiedzi może udzielać osoba z bliska o kimś, o kogo się martwi):
czy masz problem z alkoholem, narkotykami TAK NIE
czy masz poczucie, że jesteś zagrożeniem dla siebie? TAK NIE
czy masz poczucie, że jesteś zagrożeniem dla innym? TAK NIE
czy masz poczucie, że zagraża ci coś ze strony innych? TAK NIE
czy rodzina lub przyjaciele martwią się twoimi zachowaniami? TAK NIE
Jeżeli odpowiedziałeś na któreś pytanie TAK, to proszę opisz to bardziej. Formularz zgłoszeniowy może być wypełniony przez osobę zgłaszającą się samodzielnie, albo z pomocą pracownika, w kontakcie zgłoszeniowym, który stara się zapisać treść słowami osoby zgłaszającej. Czynności te wykonują pracownicy podstawowej działalności, a także pracownicy rejestracji, jeżeli zapewnione są warunki do prywatności i intymności. Wszyscy pracownicy są zobowiązani do tajemnicy zawodowej i ochrony danych. Ocenę zgłoszenia dokonują pracownicy działalności podstawowej, indywidualnie lub zespołowo, w trakcie kontaktu zgłoszeniowego lub w ramach narady zespołu bez obecności osoby zgłaszającej. Wstępna ocena potrzeb i ryzyk nie wymaga bezpośredniego kontaktu z pacjentem, gdyż opiera się na informacjach zawartych w formularzu zgłoszeniowym z ewentualnie załączonymi dokumentami np. skierowanie, wypis, opinie. W niektórych przypadkach pozwala to od razu wybrać właściwy podmiot pomocowy lub zespół diagnostyczno-terapeutyczny do udzielenia adekwatnej pomocy. Wstępna ocena potrzeb i ryzyk jest weryfikowana w dalszym procesie diagnostyczno-terapeutycznym. Informacja zwrotna o sposobie odpowiedzi na zamówienie pomocy zostaje udzielona w miarę możliwości natychmiast lub do 24 godzin od zarejestrowania zgłoszenia. REJESTRACJA Rejestracja - gromadzenie danych osobowych i dokumentów, wyrażenie niezbędnych zgód, wypełnienie ankiet ewaluacyjnych, zarejestrowanie formularza zgłoszeniowego, założenie karty pacjenta Czynność rejestracji może nastąpić od razu przy zgłoszeniu i w formularzu zgłoszeniowym, albo po kontakcie zgłoszeniowym, gdy osoba zdecyduje się na skorzystanie ze świadczeń zdrowotnych. W przypadku dzieci i młodzieży do rejestracji i wyrażenia zgody uprawnieni są rodzice (opiekunowie prawni). Jeżeli osoba dorosła zgłasza się w swojej sprawie, to przy rejestracji wyraża zgodę na udzielanie świadczeń zdrowotnych i inne wymagane prawem zgody. Jeżeli osobą zgłaszającą się jest osoba bliska z rodziny lub ktoś inny zatroskany o osobę dorosłą w kryzysie psychicznym, która z różnych powodów, nie może lub nie chce osobiście zamówić pomoc dla siebie, to dane osobowy zbierane przy rejestracji dotyczą tylko osoby zgłaszającej. Osoba będąca w kryzysie psychicznym ma prawo do zachowania anonimowości. Wyjazdowa interwencja kryzysowa do domu lub miejsca przebywania osoby w kryzysie psychicznym jest wykonywana na zamówienie osoby zgłaszającej i służy nawiązaniu kontaktu z tą osobą i jego rodziną, oraz ocenie potrzeb i oczekiwań. Osoba w kryzysie psychicznym zostaje zarejestrowana i staje się pacjentem, gdy wyrazi na to zgodę lub zostanie wdrożony ustawowy tryb leczenia przymusowego. Zespół pracowników rejestracji jest integralną częścią zespołu kompleksowej i koordynowanej opieki psychiatrycznej. Do ich zadań należą czynności rejestracyjne, przyjmowanie formularzy zgłoszeniowych, zbierania danych i wprowadzanie do systemu informatycznego, zakładanie kart pacjenta i udzielanie informacji w zakresie określonym w wewnętrznych procedurach. Kontakt pacjenta i jego rodziny z pracownikami rejestracji (recepcji) ma również znaczenie diagnostyczne i terapeutyczne, co wymaga szczególnych umiejętności kontaktu z osobami w kryzysie psychicznym i ich bliskimi z rodziny lub szerszej sieci społecznej. Obserwacje i spostrzeżenia dokonane w kontakcie zgłoszeniowym mogą być przydatne w dalszej ocenie zamówienia pomocy i decyzji alokacyjnych przez pracowników działalności podstawowej. WCZESNA POMOC I INTERWENCJA KRYZYSOWA Wczesna pomoc rozpoczyna się od kontaktu zgłoszeniowego. Przyjęcie zgłoszenia, nawiązanie kontaktu, rozmowa, empatyczne wysłuchanie, zainteresowanie, podążanie za potrzebami, udzielenie informacji jest przejawem pomagania. W sytuacji, gdy zgłoszenie dokonuje członek rodziny osoby w kryzysie psychicznym, która nie jest w stanie samodzielnie zwrócić się po pomoc, to wymagana jest natychmiastowa lub pilna interwencja kryzysowa w środowisku, która polega na nawiązaniu kontaktu, zapewnieniu poczucia bezpieczeństwa, udzieleniu wsparcia i motywowaniu do leczenia. TRIAŻ PSYCHIATRYCZNY Jeżeli wstępna ocena zgłoszenia oparta na wyjaśnieniu i opisie problemu przez osobę zgłaszającą nie jest wystarczająca do podjęcia decyzji alokacyjnej o właściwej ścieżce pomocy, to przeprowadza się triaż psychiatryczny, który jest świadczeniem zdrowotnym. Triaż psychiatryczny, to wstępne czynności diagnostyczne uwzględniające wymiar biologiczny, psychologiczny i społeczny, które rozpoczynają się w trakcie kontaktu zgłoszeniowego lub podczas kolejno umówionych kontaktów w celu oceny stanu psychicznego osoby w kryzysie psychicznym, poznania jej potrzeb zdrowotnych i społecznych, w tym deficytów i zasobów, w celu podjęcia decyzji alokacyjnej o trybie pilności i właściwej ścieżce pomocy. Czynności diagnostyczne polegają zwykle na przeprowadzeniu wywiadów: objawowego, kryzysowego, rozwojowego, rodzinnego, społecznego oraz innych niezbędnych badaniach zgodnie z wytycznymi postępowania medycznego . Czynności diagnostyczne mogą być rozpoczęte niezwłocznie podczas kontaktu zgłoszeniowego lub być rozłożone w czasie na kilka kontaktów, w zależności od potrzeb i okoliczności. Od samego początku udziela się wczesnej pomocy na miarę potrzeb i okoliczności, na podstawie bieżących informacji i ocen, nawet przy niepewności, jaka będzie pełna diagnoza i rozpoznanie. Ocenę stanu zdrowia psychicznego i potrzeb zdrowotnych w wymiarach bio-psycho-społecznych dokonują pracownicy działalności podstawowej indywidualnie lub zespołowo, w tym:
lekarz psychiatra w pełnym zakresie,
psycholog w zakresie funkcji psychicznych
inni pracownicy w zakresie potrzeb psycho-społecznych
Rozpoznanie zaburzenia psychicznego zgodnie ustala wyłącznie lekarz psychiatra po przeprowadzeniu czynności diagnostycznych w bezpośrednim kontakcie z pacjentem. Triaż jest ukierunkowany na decyzję alokacyjną jak pilnie ma być udzielona pomoc i kto weźmie odpowiedzialność za opiekę nad pacjentem. Wybór trybu pilności i docelowego zespołu diagnostyczno-terapeutycznego zakłada wstępną konceptualizację przypadku, ale na tym etapie nie planuje się całego procesu diagnostyczno-terapeutycznego. Nie wyklucza się, że osoba pierwszego kontaktu może być docelowo terapeutą udzielającym pomocy, ale nie należy tego z góry zakładać, bo na wejściu problemy zdrowia psychicznego są bardzo różne pod względem nasilenia i rodzaju, więc pokierowanie na właściwą ścieżkę pomocy we właściwym trybie pilności wymaga elastyczności.
Powyższa koncepcja wejścia do opieki psychiatrycznej, o większej lub mniejszej lub zerowej słuszności, jest przykładem rozwiązania, które nie jest możliwe do pomyślenia w ramach obecnego „koszyka”. W ogóle bio-psycho-społeczny i środowiskowy model opieki psychiatrycznej nie mieści się w „koszyku”.
Praktyczny wniosek jest taki, że trzeba na nowo zredagować „koszyk”, zaczynając od kontaktu zgłoszeniowego, a potem przechodząc przez kolejne operacyjne etapy ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej. Każdy profesjonalista ma swoje specyficzne czynności (porady, sesje, inne kontakty diagnostyczno-terapeutyczne itp.). Na marginesie dodam, że „wizyta” to jest to samo co porada, sesje lub inne kontakty diagnostyczno-terapeutyczne, tyle że wykonywana w środowisku, poza siedzibą ambulatorium. Niestety, w Standardach Organizacyjnych CZP zamiast od podstaw zmienić „koszyk” do listy porad, sesji i wizyt dopisano interwencje, jako to wszystko, co nie jest poradą, sesją i wizytą. Poza czynnościami zastrzeżonymi dla określonych profesji, są czynności diagnostyczno-terapeutyczne wykonywane przez kilka lub wszystkie profesje, indywidualnie lub zespołowo. Lista takich świadczeń – czynności powinna być wyczerpująca, aby pracownicy mogli adekwatnie odpowiadać na potrzeby zdrowotne pacjentów, zgodnie z wytycznymi diagnostyczno-terapeutycznymi.
Zapewne u niejednego czytelnika pojawia się wątpliwość, że gdy poszerzymy listę procedur (czynności wykonywanych przez pracowników z udziałem pacjenta i jego rodziny oraz bez jego obecności), to jak wystandaryzować czas i wycenić wartość punktową? A po co to w ogóle robić? To kolejna patologia starego rozporządzenia „koszykowego”, który pierwszy raz został uchwalony w 2009 roku. Rozporządzenie „koszykowe” zostało napisane na podstawie zarządzeń dyrektorów kas chorych i prezesów NFZ z okresu od 1999 roku. „Koszyk” jest napisany, aby było wygodnie finansować i rozliczać świadczenia, a nie aby optymalnie odpowiadać na potrzeby zdrowotne pacjentów. Bez sensu jest ustalanie wymogów czasowych i wycenianie punktowe poszczególnych procedur. Prościej jest przyjąć godzinną jednostkę rozliczeniową czasu pracy danego specjalisty. Tak w praktyce robią menadżerowie w szpitalach. Umawiają się ze specjalistami na etat, dyżury lub godziny udzielania świadczeń. Bez sensu jest ustalanie jednej stawki godzinowej dla wszystkich lekarzy w całej Polsce. W każdym podmiocie leczniczym, CZP – menadżer będzie wiedział najlepiej, któremu lekarzowi ile zapłacić. To samo odnosi się do innych profesji. To czym ma zajmować się NFZ i AOTMiT? Kluczowe pytanie. Moim zdaniem powinni zajmować się „efektywnością”, czyli monitorowaniem jakości, skuteczności i efektywności kosztowej całej opieki psychiatrycznej w CZP i innych jednostkach, świadczonych dla różnych grup pacjentów, zróżnicowanych według rozpoznań lub ścieżek diagnostyczno-terapeutycznych (względnie jednorodnych sposobów pracy z pacjentami o różnych rozpoznaniach). Oczywiście, problem wyceny świadczeń/pracy przenosi się na poziom CZP. Skoro jest oszacowany globalny budżet kapitacyjny CZP per capita na mieszkańca, to podstawowym wyzwaniem nie jest zajmowanie się, komu ile zapłacić za czas pracy, tylko czy CZP spełnia swoją powinność opieki nad zdrowiem psychicznym mieszkańców na obszarze odpowiedzialności. Jak to robią? Standardy diagnostyczno-terapeutyczne są oczywiście ważne, ale nie unikniemy tego, że w każdym CZP zespół może pracować na różne sposoby, w różnych podejściach i modalnościach diagnostyczno-terapeutycznych. Każde CZP funkcjonuje w specyficznych uwarunkowaniach lokalnych, społeczno-politycznych.
Wracając do „koszyka”. Świadczenie zdrowotne ma dwa znaczenia. Po pierwsze świadczenie zdrowotne powinno być rozumiane jako cała opieka, od początku do końca. Po drugie inne znaczenie świadczenia, to czynności diagnostyczno-terapeutyczne wykonywane przez poszczególnych profesjonalistów. Lepiej to wyraźnie rozróżniać i inaczej nazywać, np. świadczenie-opieka, świadczenia-czynności. Wtedy zniknie świadczenie, jako pobyt na oddziale stacjonarnym lub dziennym. Pobyt nie jest świadczeniem. Pobyt to przebywanie gdzieś w określonych warunkach np. w domu, w hostelu, na oddziale. Opieka psychiatryczna, to oddziaływania terapeutyczne, na które składa się: kontakt terapeutyczny, farmakoterapia + elektrowstrząsy+stymulacja mózgu+dieta+inne, aktywność + uczestnictwo i zaangażowanie w sytuacje społeczne. Kontakt diagnostyczno-terapeutyczny może odbywać się w różnych warunkach: domowych, ambulatoryjnych, oddziałowych, hostelowych itd., a wtedy ich całościowy koszt może być zróżnicowany. Jak wycenić osobodobę? Na osobodobę składają się koszty pobytu (nocleg, wyżywienie, utrzymanie) oraz koszty świadczeń zdrowotnych (w tym, aparatura medyczna). Po co dalej utrzymywać fikcję pod tytułem „osobodoba” pobytu na oddziale?
Proponuję mówić o standardach opieki, organizacyjnych i diagnostyczno-terapeutycznych (wytycznych) w warunkach domowych (środowiskowych), ambulatoryjnych, dziennych i całodobowych (szpitalnych i hostelowych) bez określania komórek organizacyjnych typu poradnia, oddział itp. Rzeczywistość jest taka, co widać także w koszyku, że oddziały mają różne standardy w zależności od grup pacjentów i podejścia terapeutycznego. To jest oczywiste, że potrzeby pacjentów są różne w zależności od rodzaju zaburzenia lub współwystępujących zaburzeń psychicznych, od etapu chorowania i zdrowienia. Więc „oddziały” będą zróżnicowane.
Standardy / wytyczne diagnostyczno-terapeutyczne są opisane w podręcznikach psychiatrii w Polsce i na całym świecie. Problem w tym, że jest pewna rozmaitość podejść, oraz złożoność potrzeb bio-psycho-społecznych pacjentów i ich rodzin. Zwykle standardy/wytyczne odnoszą się do grup pacjentów z ustalonymi rozpoznaniami. Na początku w kontakcie zgłoszeniowym nie wiadomo z góry, z jakim problemem zgłosi się osoba. To jest największe wyzwanie w standaryzacji, bo co do tego jak zacząć i jak poprowadzić proces diagnostyczno-terapeutyczny panują różne opinie w środowisku profesjonalistów. Standardy i wytyczne powinny być uniwersalne, aby wszyscy mogli praktykować według swoich uprzedzeń profesjonalnych. Dopiero później, po owocach ich poznamy, czyli wieloletnia ewaluacja praktyk diagnostyczno-terapeutycznych w poszczególnych CZP da odpowiedź, kto miał rację. Obecnie możemy się wspierać ewaluacją zagraniczną, bo w Polsce nie ma sposobu, aby to zweryfikować na podstawie danych sprawozdawanych do NFZ, na podstawie starego „koszyka”.
Dalej wyzwaniem jest definicja „pomocy czynnej” w Standardach Organizacyjnych CZP. Niestety, nie jest operacyjna. Pozostawia dowolność w klasyfikowaniu pacjentów do pomocy czynnej. Osobiście jestem zwolennikiem podejścia, aby kwalifikacja do „opieki środowiskowej” była automatyczna, w sytuacji gdy pacjent wymaga opieki całodobowej w domu, w hostelu, na oddziale stacjonarnym, albo opieki dziennej (z założenia, w tym czasie nie może pracować) albo gdy ma orzeczenie niepełnosprawności psychicznej albo wymaga oparcia społecznego – usług w pomocy społecznej albo gdy korzysta ze zwolnienia lekarskiego dłuższego niż np. 1 miesiąc. Generalnie chodzi o sytuacje, gdy powstaje ryzyko wypadnięcia z ról społecznych, gdy pacjent ma deficyt samoopieki. Każdy pacjent, który trafi na oddział stacjonarny przez izbę przyjęć były automatycznie objęty opieką środowiskową. Personel oddziału ze środowiskowym koordynatorem opieki w trakcie pobytu pacjenta na oddziale planowałby wspólnie z pacjentem i ewentualnie jego rodziną, co stanie się po wypisie. Możliwe jest wówczas przekwalifikowanie pacjenta z opieki środowiskowej do opieki ambulatoryjnej, czyli takiej, w której wymagana pomoc ogranicza się do spotkań ambulatoryjnych. Pomoc czynna w rozumieniu aktywnego podtrzymywania kontaktu może być cechą zarówno opieki środowiskowej, jak i ambulatoryjnej.
Napisałem powyższe rozważania, aby zachęcić siebie i innych do wyzwolenia mentalnego ze starego „koszyka” i myślenia „komórkowego” w pracach nad standardami opieki, diagnozy i terapii, organizacji w CZP. Standardy opieki (prawa pacjenta), organizacyjne i diagnostyczno-terapeutyczne są wzajemnie powiązane ze sobą. Opracowanie ich to jest proces cyrkularny, a nie linearny. Jedne są zależne od pozostałych. Tak, czy inaczej, czas na nowe rozporządzenie „koszykowe”, które będzie określało standardy organizacyjne CZP odpowiednio dopasowane do standardów opieki (wartości i oczekiwań pacjentów i ich rodzin) oraz do wytycznych diagnostyczno-terapeutycznych. Czas skończyć z centralizowanym zarządzaniem i regulowaniem funkcjonowania CZP na poziomie ogólnopolskiej centrali NFZ. Sieć CZP wymusi wcześniej, czy później tworzenie zindywidualizowanych planów finansowo-organizacyjnych dla poszczególnych CZP. To oznacza, że w NFZ będzie potrzebna kadra osób merytorycznie przygotowana do monitorowania koordynowanej opieki psychiatrycznej w lokalnych wspólnotach mieszkańców. O tym, czy opieka jest dobra, skuteczna i efektywna powinny decydować lokalne „zespoły/rady ochrony zdrowia psychicznego” z udziałem płatnika publicznego, samorządu, menadżerów, profesjonalistów, reprezentantów pacjentów i ich rodzin. Do tego potrzebna jest nowa metodologia oceny efektywności opieki psychiatrycznej w skali lokalnej społeczności. W tych gremiach zdecydują, czy miarą skuteczności ma być tylko redukcja objawów pozytywnych, czy raczej poprawa funkcjonowania psychicznego i społecznego z umacnianiem sprawczości i odporności psychicznej, inaczej mówiąc zdrowienie. Każde CZP stanie się laboratorium badania skuteczności i efektywności opieki psychiatrycznej. Po latach powstanie bardziej wiarygodny obraz tego, jakie sposoby organizacji, jakie sposoby prowadzenia kontaktu diagnostyczno-terapeutycznego, jakie środki farmakologiczne i inne działania są skuteczne i efektywne. Teraz wszystkim można zarzucić marnotrawstwo, włącznie z NFZ. Jak się obronić przed takim zarzutem, gdy nie wiadomo, czy leczenie, za które płaci NFZ jest skuteczne? Konieczne jest opracowanie i wdrożenie metodologii ewaluacji procesów, rezultatów i kosztów funkcjonowania CZP. Obecna propozycja budżetu CZP per capita na mieszkańca to punkt wyjścia. Potem, gdy pojawią się twarde dane, przyjdzie czas na korekty i poprawki.
Dariusz Baran Filia podkarpacka, Sekcja Psychiatrii Środowiskowej i Rehabilitacji PTP