Założenia reformy Niniejszy dokument przedstawia rekomendacje Zespołu do spraw kontynuacji reformy systemu ochrony zdrowia psychicznego przygotowane w oparciu o dotychczasowe doświadczenia realizacji reformy systemu ochrony zdrowia psychicznego z punktu widzenia Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, Świadczeniodawców jak również przedstawicieli środowisk pacjenckich z uwzględnieniem najnowszych wyników kompleksowego badania populacyjnego EZOP II. Dotychczasowe działania Ministerstwa Zdrowia poza odpowiednio szybkim wdrożeniem zmian umożliwiających zapewnienie odpowiedniego dostępu do świadczeń zdrowotnych w najbardziej potrzebujących obszarach psychiatrii, jak również umożliwiające testowanie nowych rozwiązań organizacyjno-finansowych pomogły zidentyfikować i sprecyzować obszarów, w których niezbędne jest ewolucyjne wdrażanie zmian systemowych. Rekomendacje przyczynią się do przygotowania kompleksowej długofalowej strategii wdrażania zmian w systemie ochrony zdrowia psychicznego w następujących obszarach: 1. Opieka psychiatryczna dla osób dorosłych;
wdrożenie trzypoziomowego modelu opieki psychiatrycznej, mającego za zadanie odpowiednie dostosowanie oferty terapeutycznej i zakresów udzielanych świadczeń zdrowotnych do zdiagnozowanych potrzeb populacji (I poziom referencyjny – to podstawowa opieka psychiatryczna, II poziom referencyjny – to opieka psychiatryczna planowa, realizowana w ramach specjalistycznych programów zdrowotnych, III poziom referencyjny – to wielospecjalistyczna diagnostyka realizowana wg określonych procedur diagnostycznych przez wysokospecjalistyczne psychiatryczne oddziały kliniczne uniwersyteckie.);
Systemowe zaimplementowanie modelu środowiskowego - Centrum Zdrowia Psychicznego (finansowanie, organizacja, struktura kadrowa);
Wprowadzenie reformy w systemie wymaga wsparcia rozwoju kadr;
Opracowania wystandaryzowanych programów terapeutycznych i wysokospecjalistycznych procedur diagnostycznych.
2. Opieka psychiatryczna dla dzieci i młodzieży
pełne wdrożenie modelu opieki opartego na III poziomach referencyjnych;
wypracowanie i wdrożenie standardów organizacyjnych oraz diagnostyczno-terapeutycznych, dla wszystkich poziomów referencyjnych;
określenie nowych świadczeń gwarantowanych w opiece psychiatrycznej nad dziećmi i młodzieżą, uwzględniających charakterystykę pracy i zadań poszczególnych poziomów referencyjnych;
prowadzenie przez odziały NFZ bieżącej ewaluacji organizacji świadczeń, pod kątem tworzenia się sieci poziomów referencyjnych i identyfikowania tzw. „białych plam;
dalsze dofinansowanie modernizacji lub odpowiedniego zagospodarowania należących do szpitali pomieszczeń oraz terenu przeznaczonego na cele terapeutyczne i rekreacyjne;
upowszechnienie informacji o pomocy udzielanej w nowopowstających placówkach umiejscowionych blisko miejsca zamieszkania dziecka – ośrodkach/zespołach I poziomu referencyjnego;
wypracowanie systemu zachęt dla personelu medycznego i niemedycznego do podejmowania pracy w placówkach publicznego systemu opieki psychiatrycznej.
3. Psychiatria sądowa
optymalizacji wykorzystania miejsc w zakładach psychiatrycznych na poziomie maksymalnego, wzmocnionego i podstawowego poziomu zabezpieczenia oraz w ramach nie izolacyjnego (wolnościowego) środka zabezpieczającego;
ujednolicenia przewidzianych zadań zawartych w prawie karnym w ramach realizowanego środka zabezpieczającego w psychiatrii z zadaniami zawartymi w ustawie o świadczeniach gwarantowanych;
włączenia do systemu izolacyjnych środków zabezpieczających nowego rodzaju środka zabezpieczającego – oddziału długoterminowej opieki sądowo-psychiatrycznej;
stworzenia narzędzi cyfrowego monitorowania przepływu osób w systemie środków zabezpieczających;
opracowania propozycji współfinansowania realizacji środka zabezpieczającego w psychiatrii z podziałem na koszty medyczne oraz będące wynikiem konieczności zapewnienia bezpieczeństwa publicznego.
4.- Leczenie uzależnień.
Uwzględnienie rekomendacji Zespołu ds. reformy uzależnień;
Redefinicja współpracy i zależności pomiędzy systemami ochrony zdrowia psychicznego a leczenia uzależnień.
Do rekomendacji należy dodać:
Ewaluacja historyczna do minimum 5 lat wstecz i aktualna danych zgromadzonych przez NFZ o pacjentach, rodzajach zaburzeń psychicznych, wykonanych świadczeniach, kosztów leczenia oraz kosztów farmakoterapii od 2019 r (wprowadzenie e-recepty) według miejsca zamieszkania w powiatach i dzielnicach wielkich miast (wielkości powiatów). Niezależnie od podmiotu leczniczego, w którym zostało wykonane świadczenie, to zestawienie danych według miejsca zamieszkania pacjentów w powiatach/dzielnicach umożliwi przeprowadzenie analiz porównawczych dla „wirtualnych” CZP, tak jakby powiatowe CZP funkcjonowały od zawsze, z „pilotażowymi” i „powerowymi” CZP.
Ponadto, należy przeanalizować dane dane podłużne w perspektywie co najmniej 5 lat, po PESEL-ach w sposób zanonimizowany, aby zidentyfikować operacyjnie Jednorodne Grupy Pacjentów i ścieżki leczenia, według podobieństwa czasu trwania leczenia, liczby i zakresu otrzymanych świadczeń. Wówczas okaże się, na ile ścieżki leczenia są zbieżne z rodzajem rozpoznania.
Na tle zebranych danych opisujących cały system ochrony zdrowia psychicznego oraz populacje pacjentów z poszczególnych powiatów i dzielnic możliwa będzie rzetelna ocena funkcjonowania pilotażowych CZP, czyli to, jakie istotne zmiany zachodzą po zmianie organizacyjnej i zasad finansowania.
Z góry wiadomo, że dane zawarte w sprawozdaniach podmiotów leczniczych do NFZ obejmują jedynie świadczenia zdrowotne opisane w rozporządzeniu o świadczeniach gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień. W dalszych analizach należy uwzględnić dane z „pilotażowych” i „powerowych” CZP o dodatkowych działaniach na rzecz pacjentów i ich rodzin (psychoedukacja, koordynacja, praca zespołowa itp.) oraz na rzecz zdrowia psychicznego całej lokalnej populacji.
Optymalnie, we współpracy z innymi resortami (pomoc społeczna, aktywizacja zawodowa, edukacja, ZUS) należy przygotować zestawienie danych dotyczących osób z zaburzeniami psychicznymi (dzieci i dorośli) i z niepełnosprawnością psychiczną, autyzmem, intelektualna w układzie powiatowym/dzielnicowym.
Rekomendowane działania ewaluacyjne należy wdrożyć niezwłocznie, aby w ciągu kilku miesięcy opracowane analizy mogły posłużyć do wyciągnięcia praktycznych wniosków o organizacji i finansowaniu systemu ochrony zdrowia psychicznego od 2023. Wydaje się, że działania nie wymagają zmian legislacyjnych, gdyż leżą w zakresie odpowiedzialności NFZ, MZ, IPiN.
Czego można się spodziewać?
Okaże się, ilu pacjentów wchodzi do systemu na chwilę, korzysta z jednej lub paru porad i potem znika? Ilu pacjentów korzysta ze świadczeń do pół roku, ilu do 2 lat, ilu powyżej przewlekle? Jaki jest profil świadczeń? Ilu pacjentów było hospitalizowanych raz, dwa razy itd.? Na różne inne sposoby można agregować dane. Przy tym można ustalać jaki zestaw świadczeń otrzymywali, przy jakich rozpoznaniach... Kombinacji jest bardzo wiele. Ponadto w zestawieniach można robić analizę kosztową, uwzględniając także farmakoterapię...
Oczywiście diagnoza potrzeb zdrowotnych, czyli to co pacjenci powinni byli dostać, może rozmijać się z wykonaniami świadczeń, ale analizy porównawcze z pilotażowymi i powerowymi CZP mogą pozwolić to zweryfikować.
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx W imieniu całego zespołu projektu horyzontalnego POWR 04.01.00-00-D208/17 bardzo dziękuję za Wasz udział w ostatnim w tym roku dwudniowym panelu eksperckim pt.: „MODEL ŚRODOWISKOWEGO CENTRUM ZDROWIA PSYCHICZNEGO DLA DOROSŁYCH W WARUNKACH REFORMY OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO”. Jesteśmy bardzo zobowiązani, iż w naszym panelu wzięła udział dr Anna Depukat, która przybliżyła nam, w którym obecnie momencie jesteśmy w zakresie reformowania systemu w zakresie opieki psychiatrycznej w Polsce. Wykład pani dr Anny Depukat pt.: Optymalizacja modelu organizacji świadczeń psychiatrycznych”, stanowi załącznik do podsumowania panelu. Główne tematy omówione podczas prezentacji obejmowały:
przedstawienie trójpoziomowej struktury opieki psychiatrycznej dla Dorosłych oraz dla Dzieci i Młodzieży
omówienie znaczenia kwalifikacji nowych podmiotów do programu pilotażowego i weryfikacja wojewódzkich map odpowiedzialności działalności CZP
przedstawienie rozwoju systemu ochrony zdrowia psychicznego w Polsce w kierunku modelu psychiatrii środowiskowej opartej na CZP, kładącego nacisk na rozwój świadczeń ambulatoryjnych i zmianę struktury łóżek szpitalnych w opiece psychiatrycznej
prezentacja wniosków z autorskich badań ankietowych dotyczących CZP
omówienie konieczności opracowania wskaźników akredytacyjnych (parametrów jakościowych) oraz ich poziomów minimalnych i oczekiwanych przy współpracy z ekspertami ogólnopolskich towarzystw naukowych.
W dyskusji panelowej wybrzmiało kilka tematów dotyczących reformy systemu ochrony zdrowia psychicznego wymagających pogłębienia:
Standardy organizacyjne. Standardy organizacyjne CZP zostały wypracowane w Biurze Pilotażu i zostały uzupełnione o zgłaszane do końca października br uwagi, jednak są tematy warte dalszego przetestowania:
Zakres Świadczeń hostelu/pensjonatu terapeutycznego. Z powodu pandemii projekty POWER nie miały dostatecznego czasu na pełne przetestowanie HOSTELU. Konieczne jest wyznaczenie czasu na dalsze przetestowanie. Pani profesor Maria Załuska zobowiązała się przygotować analizę przypadków z Hostelu, który działa w CZP Warszawa Bielany. Wnioski zostaną przekazane do Biura Pilotażu.
Odział Dzienny. Pojawiła się konieczność redefinicji roli/ ról Oddziału Dziennego i określenie standardów.
Warto również pogłębić temat roli oparcia społecznego w systemie opieki psychiatrycznej, np.: mieszkania chronione, spółdzielnie społeczne, WTZ, centra aktywizacji zawodowej.
Eksperci panelu potwierdzili konieczność zorganizowania spotkania na temat wskaźników ilościowych i jakościowych do projektu pilotażu CZP. Jest propozycja powołania rozszerzonego zespołu ewaluacji. Jest deklaracja ze strony projektu horyzontalnego do włączenia się w prace.
Istnieje konieczność skoordynowania i dopasowania zakresu świadczeń medycznych w odniesieniu do sytuacji epidemiologicznej zaburzeń psychicznych.
W związku z rozwojem lecznictwa otwartego, pilnym staje się poprawa oferty świadczeń medycznych. (w tym: Konieczność redefinicji Oddziału Dziennego i określenie standardów).
Planowane są prace nad stworzeniem standardów terapeutycznych dla Centrów Zdrowia Psychicznego – zadanie to jest w gestii PTP.
Właśnie pojawił się raport z prac Zespołu ds. kontynuacji reformy systemu ochrony zdrowia psychicznego – do 24 grudnia br. zbierane są uwagi do raportu.