Cele i działania profilaktyczne, które powinny być zadaniem własnym i standardem organizacyjnym CZP.
Programy profilaktyczne zebrane w bazie rekomendowanych programów profilaktycznych https://programyrekomendowane.pl/ w zasadzie mają charakter grupowych szkoleń i zajęć edukacyjnych. Jedynie program „Środowiskowa profilaktyka uzależnień” z Lublina. W ramach programu prowadzone są długofalowe zajęcia realizowane w klubach środowiskowych, pojedynczych lub zorganizowanych w zespoły placówek oraz bezpośrednio w środowisku. To wyczerpuje całego zakresu działań profilaktycznych (zapobiegawczych). W profilaktyce problemów zdrowia psychicznego należy uwzględnić różnego rodzaju poradnictwo, wczesną pomoc psychologiczną i interwencje kryzysowe przed lub bez lekarskiego rozpoznania zaburzenia psychicznego. Taki rodzaj pomocy bez lub przed terapią/leczeniem udziela się w Punktach Zgłoszeniowo-Koordynacyjnych CZP. Ponieważ ktoś zgłasza problem który dotyczy jego samego lub innej bliskiej mu osoby, to należy uznać to za profilaktykę wskazującą. Czasami kryzys psychiczny jest ostry i pełnoobjawowy, że ustalenie rozpoznania zaburzenia psychicznego wydaje się oczywiste od samego początku. Wówczas interwencja kryzysowa jest traktowana jako działanie terapeutyczne. Jednakże formalnie (operacyjnie) jest to odpowiedź na zgłoszony problem, a nie leczenie zaburzenia psychicznego. Czasami zgłaszane problemy nie mają charakteru pełno-objawowego obrazu klinicznego zaburzeń psychicznych. Udziela się pomocy psychologicznej bez rozpoznania F. Często tak dzieje się w psychiatrii wieku rozwojowego. Lekarze i psycholodzy stawiają rozpoznania F dla rozliczeń z NFZ, ale faktycznie problemy z dziećmi zgłaszane przez rodziców mają bardzo różny i niekliniczny charakter. Problemy relacyjne: wychowawcze, małżeńskie, rodzinne nie dają się ująć w rozpoznania F, które są przypisane jednostkom, a nie parom, czy grupom rodzinnym. Tymczasem te osoby mają problem, są w silnym stresie, co oznacza, że stanowią grupę ryzyka rozwinięcia się zaburzenia psychicznego np. zab. adaptacyjne, epizod depresyjny, zab. lękowe i inne. W praktyce, lekarze wystawiający skierowanie do psychologów, psychoterapeutów wpisują na skierowaniach rozpoznanie F43, F48, F99 lub inne, na życzenie pacjentów, a nie z obrazu klinicznego objawów.
Stąd potrzeba, aby rozważyć wspólnie z IPiN, jak usytuować poradnictwo, pomoc psychologiczną, wczesną interwencję kryzysową w ramach spektrum działań od promocji zdrowia psychicznego poprzez profilaktykę zaburzeń psychicznych /problemów zdrowia psychicznego/, terapię i rehabilitację. Moim zdaniem, to jest profilaktyka wskazująca z indywidualnym programem profilaktycznym.
Zadaniem CZP jest udzielanie świadczeń zdrowotnych w zakresie zdrowia psychicznego. Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych definiuje świadczenia zdrowotne (art.5 pkt.40)”działanie służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania”.
Proponuję, aby co najmniej profilaktyka wskazująca, czyli psychologiczne badania przesiewowe, pomoc psychologiczna, poradnictwo, wczesna interwencja kryzysowa udzielana w odpowiedzi na indywidualne zgłoszenie problemu i zamówienie pomocy była zadaniem własnym CZP. Ponadto CZP może współuczestniczyć w lokalnych programach promocji zdrowia psychicznego i profilaktyki zaburzeń psychicznych /problemów zdrowia psychicznego/ o charakterze działań medialnych i edukacyjnych, za które odpowiada samorząd terytorialny.
Jeżeli byłaby zgoda na takie poszerzone rozumienie profilaktyki problemów zdrowia psychicznego, to należałoby uznać, że pomoc psychologiczno-pedagogiczna w edukacji dla uczniów bez rozpoznania F oraz poradnictwo specjalistyczne i interwencja kryzysowa oraz inne działania pomocowe dla osób z problemami zdrowia psychicznego /emocjonalna, zachowania/ bez rozpoznania F, także stanowią profilaktykę wskazującą, tyle, że finansowaną i organizowaną w ramach przepisów resortowych. Te działania służą zapobieganiu zaburzeniom psychicznym i zaostrzeniu kryzysów psychicznych.
„Czemu służy promocja zdrowia psychicznego i profilaktyka problemów zdrowia psychicznemu? Cel to wyłącznie potrzeby zdrowia psychicznego mieszkańców. Informowanie tych, którzy potrzebują. Umacnianie tych, którym wydaje się, że potrzebują, ale mogliby sobie poradzić sami przy wsparciu bliskich. Odszukanie i zaproszenie, którzy sami nie szukają, ale potrzebują pomocy.” Zgadzamy się Darek z Twoją analizą rzeczywistości Standardem opieki ŚCZP jest jej powszechność. Centra są miejscem otwartym dla każdego, pomoc dostaje osoba bezdomna „zameldowana” pod mostem w Bielanach, rodzina z nastolatkiem z zaburzeniem odżywiania, osoba ze schizofrenią, stałym podopiecznym Klubu Pacjenta, jak i dynamiczna kobieta z korporacji z nagłym kryzysem. Nie działając dla zysku, nie musimy generować zysków, zatem nie mamy presji „walki o klienta” i wytwarzania w jego świadomości potrzeb. Dlatego nasza komunikacja ma wymiar społeczny i informacyjny. Doświadczenie ostatnich lat pokazuje wartość zespołów profilaktyki. Z różnym skutkiem, mniej lub bardziej poprawnie wiedząc, że nie są to zawodowi specjaliści komunikacji. Podobnie jest z kierownictwem, oni też mogą mieć pozytywny wkład, ale ich zasoby też gdzieś się kończą. Konkurencja jest może niby konkurencją, ale nie zapominajmy, że podmioty lecznicze, jak spółki medyczne (EZRA, DaVinci, Medison) mają łatwe wejście na lokalne rynki, ponieważ rynek, który się tworzy jeszcze się nie nasycił. To trochę jak z pierwszymi odkryciami geograficznymi 😉 Wracając do klienta, bo to zawsze on jest przed nami. Komunikujemy się z nim bezpośrednio, już z poziomu ulicy. Opracowana identyfikacja wizualna, o którą bardzo dbamy, aby była poprawnie realizowana działa. Mówią o tym pracownicy ŚCZP, że przychodzą do nich ludzie, którzy przechodzili w okolicy, zatrzymali się i otworzyli drzwi. Dalej mamy materiały informacyjne, chociażby broszury, trudno zmierzyć ich skuteczność, ale jest to kolejny nośnik informacji zwłaszcza dla osoby nie korzystającej z dobrodziejstw internetu. Akurat o tym pisał już Paweł. Dalej jest poziom komunikacji lokalnej, partnerstw lokalnych, pole do ciągłego rozwijania i udoskonalania. Sieć oparcia społecznego to chyba podstawowy element komunikacji z klientem. Aby to działało ważna jest komunikacja z innymi instytucjami (JST, JSO, OPS, ZLŚ, NGO). Oni często mają duży wpływ na innych, tworzą swoisty klimat, mają zasoby i wiedzę). Katalizatorem komunikacji wizerunkowej są media (paid, owned). Najlepiej mieć własne medium i pozyskane zewnętrzne. Tutaj nie ma drogi na skróty i improwizację. Kanał @pomocsrodowikoswa na Facebook ma 5000 społeczność fanów, którzy wchodząc z nami w interakcje poszerzają nasze dotarcie kilkukrotnie. Sprzężenie zwrotne jakie uzyskujemy to zainteresowanie innych mediów czy organizacji. Każde centrum komunikuje się z ww. poziomach – prasówkę udostępniamy na https://sczp.med.pl/aktualnosci/. Radio Koszalin, RDC, Kraków, Gazeta Krakowska, Polska, Tygodnik Podhalański, telewizja regionalna itd. jesteśmy stałym partnerem dla dziennikarzy. Mówimy o naszej pracy, o pomocy, zapraszamy do dzwonienia do nas, a przy tym realizujemy pracę profilaktyczną i antystygmatyzacyjną. Do tego dochodzą własne media JST – choćby wspomnę Nasze Bielany. To nakład 50 tys. egzemplarzy w druku (są wydania cyfrowe), które dociera do osób wykluczonych cyfrowo – jak seniorzy.
Oczywiście działania mają tez zasięg ogólnopolski w sferze media relations i Public Relations, ale to już inny poziom (i podciąganie tego na siłę pod profilaktykę uwłacza zarówno profilaktyce, jak i PR, dlatego postulat, by rzeczy nazywać po imieniu – wspomina Paweł, z którym faktycznie się zgadzam). Podsumowując da się komunikować w sektorze publicznym, nie nastwionym na osiąganie wyników finansowych bez wielkich budżetów. Wskazane jest zapewnienie pewnego minimum operacyjnego – zasobów ludzkich oraz kilku podstawowych narzędzi (monitoring mediów, e-mail marketing, hosting stron internetowych, aplikacje graficzne, podstawowy sprzęt multimedialny) oraz budżety na działania w Google, Facebook, YouTube).
Jeśli chodzi o działania profilaktyczne to 4 zadania: 1. prowadzenie mediów społecznościowych, 2. kampanie w mediach społecznościowych, 3. monitoring mediów, 4. realizacja video i innych form multimedialnych, 5. działanie zarządzanie komunikacją (wewnętrzną, zewnętrzną i kryzysową).
„W profilaktyce problemów zdrowia psychicznego należy uwzględnić różnego rodzaju poradnictwo, wczesną pomoc psychologiczną i interwencje kryzysowe przed lub bez lekarskiego rozpoznania zaburzenia psychicznego. Taki rodzaj pomocy bez lub przed terapią/leczeniem udziela się w Punktach Zgłoszeniowo-Koordynacyjnych CZP. Ponieważ ktoś zgłasza problem który dotyczy jego samego lub innej bliskiej mu osoby, to należy uznać to za profilaktykę wskazującą.”
Tak więc, odpowiedź jest nie na temat.
Daria napisała: „Można natomiast postulować stosowanie, w ramach rutynowych działań CZP, programów profilaktyki selektywnej, ale tylko w szczególnych przypadkach. Dotyczy to osób niespełniających kryteriów diagnostycznych określonych zaburzeń i nie zakwalifikowanych do leczenia, ale przejawiających symptomy, zachowania wskazujące na duże ryzyko wystąpienia poważnych problemów.”
Zakładając, że doszło do „przejęzyczenia” i Daria miała na myśli profilaktykę wskazującą, to odsyłam do klasycznej publikacji z Mrazek i Haggerty z 1994 roku
Patricia J. Mrazek and Robert J. Haggerty, Editors; Reducing Risks for Mental Disorders: Frontiers for Preventive Intervention Research; Committee on Prevention of Mental Disorders, Institute of Medicine ISBN: 0-309-56866-8, 636 pages, 6 x 9, (1994)
str.25-26 Indicated preventive interventions for mental disorders are targeted to high risk individuals who are identified as having minimal but detectable signs or symptoms foreshadowing mental disorder, or biological markers indicating predisposition for mental disorder, but who do not meet DSM-III-R diagnostic levels at the current time. The term indicated is used differently here from how Gordon originally meant for it to be applied. Whereas he meant it to apply only to asymptomatic individuals, within this mental health classification system it can be applied to asymptomatic individuals with markers as well as to symptomatic individuals whose symptoms are still early and are not sufficiently severe to merit a diagnosis of a mental disorder. An example of an indicated preventive intervention from this report is a parent-child interaction training program delivering an intervention for children who have been identified by their parents as having behavioral problems (see Chapter 7). Indicated interventions may be reasonable even if intervention costs are high and even if the intervention entails some risk. Indicated preventive interventions are often referred to by clinicians as early intervention or an early form of treatment. One danger in this classification system is that individuals needing treatment interventions could be intentionally misclassified as needing indicated preventive interventions because of ethical concerns about labeling. Interveners are sometimes reluctant to apply diagnostic labels, especially to children, even when such diagnoses and their corresponding treatments are appropriate.
str..154 The best hope now for prevention of schizophrenia lies with indicated preventive interventions targeted at individuals manifesting precursor signs and symptoms who have not yet met full criteria for diagnosis. The identification of individuals at this early stage, coupled with the introduction of pharmacological and psychosocial interventions, may prevent the development of the full-blown disorder.
str.219 ...universal preventive interventions are provided to entire populations; selective preventive interventions are targeted toward groups or individuals with high lifetime or high imminent risk; and indicated preventive interventions are targeted toward high-risk individuals on the basis of the individual's minimal, but detectable, behavioral symptoms that could later develop into a full-blown mental disorder, or the individual's biological markers that identify him or her as being at especially high risk.
W publikacji jest przykład, gdy rodzice przyprowadzają dziecko z problemami zachowania, które nie są pełnoobjawowym zaburzeniem psychicznym, to udzielona wczesna pomoc jest profilaktyką wskazującą. Autorzy zwracają uwagę, aby niektórzy klinicyści unikają stawiania diagnozy zaburzenia psychicznego i wtedy interwencję kryzysową traktują, jako profilaktykę wskazującą. Osobiście z tym się zgadzam, że profilaktykę wskazującą należy rozumieć, jako wczesną pomoc dla dzieci lub dorosłych bez rozpoznania zaburzenia psychicznego, zaś interwencję kryzysową w sytuacji ostrego kryzysu psychicznego (psychotycznego) należałoby nazywać terapią.
Przykład z Australii: na diagramie profilaktyka wskazująca pokrywa się ze wczesną interwencją (pomocą). Źródło:Preventing Further Episodes of Mental Illness (Monograph); Prepared for the National Mental Health Promotion and Prevention Working Party; November 2005, Australia; Debra Rickwood University of Canberra
Na stronie internetowej organizacji Alameda County Behavioral Health — Mental Health Services Act https://acmhsa.org/ znalazłem diagram, na którym wczesna interwencja, jakby pokrywa profilaktykę wskazującą. Profilaktyka uniwersalna i selektywna wraz z wczesną interwencją tworzą jeden spójny program PEI. Środowiskowa opieka psychiatryczna to CSS.
Do Punktu Zgłoszeniowo-Koordynacyjnego zgłaszają się osoby z problemami emocji i zachowania, które nie kwalifikują się w ogóle albo jeszcze, jako zaburzenia psychiczne, oraz osoby z poważnymi zaburzeniami psychicznymi. Nie twierdzę, że PZK ma zajmować się stricte profilaktyką wskazującą. Uważam, że w zakresie zadań CZP powinna być profilaktyka wskazująca (indicative), jako wczesna pomoc, której udzielanie rozpoczyna się w PZK i może być kontynuowana w ramach pomocy psychologicznej i psychoterapii. Na świecie dopuszcza się podawanie leków na etapie wczesnej interwencji. Osobiście jestem zwolennikiem, aby farmakoterapia była stosowana wyłącznie wtedy, gdy ktoś ma lekarskie rozpoznanie zaburzenia psychicznego.