FUNCKJE OCHRONY ZDROWIA I JEDNOSTKI STATYSTYCZNE W OCHRONIE ZDROWIA
 
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie zakresu niezbędnych informacji przetwarzanych przez świadczeniodawców, szczegółowego sposobu rejestrowania tych informacji oraz ich przekazywania podmiotom zobowiązanym do finansowania świadczeń ze środków publicznych określa sześć funkcji ochrony zdrowia.
 
1. Usługi lecznicze obejmują świadczenia opieki zdrowotnej, zwykle wykonywane w związku z powstaniem problemu zdrowotnego i mające na celu zmniejszenie objawów, zapobieżenie zaostrzeniu, powikłaniom i redukcję skutków choroby lub urazu. (leczenie stacjonarne, jednego dnia, ambulatoryjne, świadczenia w domu pacjenta)
2. Świadczenia rehabilitacyjne obejmują świadczenia, w których nacisk jest położony głównie na poprawę sprawności pacjenta, a ograniczenie sprawności wynika z epizodu choroby, urazu lub jest wynikiem nawrotu choroby. (rehabilitacja stacjonarna, dzienna, ambulatoryjna, w domu pacjenta, inna)
3. Opieka długoterminowa obejmuje opiekę pielęgniarską i lekarską wykonywaną na rzecz pacjenta w warunkach stacjonarnych lub domowych, której przyczyną jest przewlekła choroba lub niesprawność pacjenta bądź też ograniczenie jego możliwości do niezależnego wypełniania codziennych funkcji życiowych. Opieka długoterminowa jest z reguły połączeniem opieki zdrowotnej i socjalnej. Do kategorii tej wlicza się opiekę nad osobami w podeszłym wieku, w której istotną część stanowi opieka zdrowotna, w tym świadczenia wykonywane przez hospicja i podmioty lecznicze udzielające świadczeń opieki paliatywnej. (długoterminowa opieka stacjonarna, dzienna, w domu pacjenta, w trybie hotelowym)
4. Pomocnicze usługi opieki zdrowotnej (badania laboratoryjne, diagnostyka obrazowa, pomoc doraźna, ratownictwo medyczne, usługi pielęgnacyjne)
5. Dostarczanie produktów leczniczych lub wyrobów w rozumieniu ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 175, 447 i 534) dla pacjentów ambulatoryjnych (okulary, przedmioty ortopedyczne, środki  wspomagania słuchu, przedmioty protetyki stomatologicznej …)
6. Profilaktyka i zdrowie publiczne obejmuje świadczenia i działania, których zasadniczym celem jest poprawa stanu zdrowia populacji, w odróżnieniu od świadczeń, których celem jest poprawa stanu zdrowia poszczególnych osób. Dotyczy świadczeń wykonywanych w ramach programów zdrowotnych w rozumieniu art. 5 pkt 30 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1510, z późn. zm.) 6.1. Opieka nad matką i dzieckiem, planowanie rodziny i poradnictwo rodzinne 6.2. Medycyna szkolna  6.3. Zapobieganie chorobom zakaźnym 6.4. Zapobieganie chorobom niezakaźnym  6.6. Medycyna sportowa  6.7. Oświata i promocja zdrowia
 
To jest inna, bardziej szczegółowa i operacyjna definicja świadczeń opieki zdrowotnej, która leży u podstaw wszystkich rozporządzeń „koszykowych”, włącznie z opieką psychiatryczną i leczeniem uzależnień. Paradygmat bio-medyczny jest schematem poznawczym dostosowanym do leczenia chorób ciała. Z praktyki medycznej i konceptualizacji jednostki chorobowej, jako odchylenie od normy biologicznej przynoszące szkody zdrowotne, wynika konstrukcja i podział na sześć funkcji ochrony zdrowia. A jak to jest w ochronie zdrowia psychicznego? Gdzie są granice między profilaktyką, terapią, rehabilitacją, opieką długoterminową w ochronie zdrowia psychicznego? Kiedy zaczyna się zaburzenie psychiczne, a kiedy kończy? Na ile leczenie psychiatryczne jest przyczynowe, a na ile jest objawowe?  Czy podział na działania ukierunkowane na redukcję pozytywnych objawów zaburzeń psychicznych, jako leczenie psychiatryczną oraz na działania usprawniające funkcjonowanie poznawcze i społeczne (objawy negatywne zaburzeń psychicznych), jako rehabilitację psychospołeczną ma uzasadnienie w opiece psychiatrycznej? Gdzie jest miejsce na wsparcie dla członków rodzin osoby doświadczającej kryzysu psychicznego w tym schemacie, czy to jest leczenie, rehabilitacja, usługi pomocnicze, profilaktyka itd? W jakiej roli uczestniczą członkowie rodziny i osobistej sieci społecznej w kontakcie z personelem medycznym, czy są opiekunami osoby chorej, czy są współpacjentami? Czy działania edukacyjno-konsultacyjne dla rodzin wymienione w rozporządzeniu koszykowym są świadczeniem zdrowotnym?       
 
Wyżej wspomniane rozporządzenie zawiera jeszcze katalog jednostek statystycznych, przy pomocy których są kodowane i monitorowane działania w ochronie zdrowia, służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia.
 
Jednostka statystyczna
Objaśnienie

Pobyt w oddziale szpitalnym
Świadczenie udzielone w oddziale szpitalnym na rzecz pacjenta formalnie przyjętego do podmiotu leczniczego, z wyjątkiem świadczeń uznanych za leczenie jednego dnia.

Leczenie jednego dnia
Świadczenie udzielone w oddziale szpitalnym przez świadczeniodawcę na rzecz pacjenta przyjętego z intencją wypisania go w ciągu 24 godzin. W przypadku gdy leczenie trwa dłużej niż 24 godziny, świadczenie jest kwalifikowane jako pobyt w oddziale szpitalnym.

Pobyt
Świadczenie w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, sanatorium, prewentorium, hostelu lub innym niewymienionym z nazwy podmiocie leczniczym przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych świadczeń zdrowotnych w odpowiednim stałym pomieszczeniu, trwające co najmniej jedną noc.

Porada
Świadczenie udzielone w warunkach ambulatoryjnych, w tym w warunkach domowych, przez lekarza, lekarza dentystę lub psychologa.

Porada patronażowa
Pierwsza porada lekarza w celu określenia stanu zdrowia noworodka oraz edukacji rodziców w zakresie jego pielęgnacji i żywienia, wykonywana w warunkach domowych.

Wizyta
Świadczenie udzielone w warunkach ambulatoryjnych, w tym w warunkach domowych, przez osobę wykonującą inny zawód medyczny niż lekarz, lekarz dentysta, psycholog.

Wizyta patronażowa
Wizyta położnej lub pielęgniarki mająca na celu monitorowanie stanu zdrowia noworodka/niemowlęcia oraz edukację rodziców w zakresie jego pielęgnacji i żywienia, wykonywana w warunkach domowych.

Cykl leczenia
Świadczenie udzielone w warunkach ambulatoryjnych, w tym w warunkach domowych, z intencją wykonania określonego zestawu procedur medycznych w określonym czasie.

Badanie
Badanie laboratoryjne oraz badanie diagnostyczne obrazowe i nieobrazowe.

Sesja
Cykl leczenia zarówno indywidualny, jak i zbiorowy w zakresie zdrowia psychicznego i uzależnień.

Osoba leczona
Jednostka ta powinna być podawana tylko wtedy, gdy świadczeniu nie można przyporządkować żadnej innej jednostki statystycznej.

Wyjazd ratowniczy
Medyczne czynności ratunkowe udzielone przez zespół ratownictwa medycznego, inne niż przyporządkowane do jednostki statystycznej o kodzie 13.

Akcja ratownicza
Medyczne czynności ratunkowe wykonywane przez wodne pogotowie ratunkowe albo ratownictwo górskie.

Przewóz
Transportowanie pacjenta do i od świadczeniodawcy niepołączone z udzielaniem świadczenia (w tym neonatologicznym zespołem wyjazdowym N oraz zespołem transportu medycznego).

Hemodializa
Jednostka stosowana w przypadku hemodializy, hemofiltracji lub hemodiafiltracji. Gdy pobyt w oddziale, leczenie ,,jednego dnia” lub porada ogranicza się do przeprowadzenia jednego z wyżej wymienionych zabiegów, powinna być wykazywana tylko jednostka statystyczna: hemodializa. W pozostałych przypadkach należy wykazywać dwie jednostki statystyczne, np. pobyt w oddziale i hemodializa.

Bilans zdrowia
Profilaktyczne badania lekarskie dzieci i młodzieży prowadzone w określonych grupach wieku, które zostały wybrane ze względu na specyfikę rozwoju lub etap edukacji. Badania te służą identyfikacji problemów zdrowotnych dziecka w celu wczesnego wykrycia: – zaburzeń w stanie jego zdrowia oraz rozwoju i zaplanowania leczenia, – problemów społecznych dziecka i jego rodziny oraz zaplanowania niezbędnych działań diagnostycznych lub leczniczych.

Wyrób medyczny
Wyroby medyczne znajdujące się w wykazie określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 38 ust. 4 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 784, z późn. zm.).

Szczepienie
Szczepienia finansowane ze środków publicznych.

Badanie (test) przesiewowe
Badanie lekarskie lub pielęgniarskie mające na celu: identyfikację grup ryzyka, wczesne wykrycie objawów chorobowych, podjęcie w porę odpowiedniego postępowania kompensacyjnego lub leczniczego, aby zahamować rozwój choroby lub zmniejszyć negatywne jej skutki.

Świadczenie profilaktyczne
Obejmuje pozostałe badania profilaktyczne, nieprzyporządkowane jednostkom statystycznym o kodzie 5, 7, 17, 19 i 20.

20 jednostek statystycznych służy do opisu funkcjonowania ochrony zdrowia, z tego tylko niektóre są dopasowane do opieki psychiatrycznej. Świadczenia profilaktyczne są utożsamiane z badaniami przesiewowymi. Trudno w tych jednostkach statystycznych opisać świadczenia zdrowotne w zakresie zdrowia psychicznego.