Referat wprowadzający do problematyki ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży
Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego zakłada rozwój psychiatrii i opieki środowiskowej. Ustawa i przepisy wykonawcze dotyczące NPOZP adresowane są do wszystkich osób z zaburzeniami psychicznymi na każdym etapie życia. Jednakże w praktyce uwaga koncentruje się głównie na osobach dorosłych, dla których opieka środowiskowa realizowana jest głównie w obszarze pomocy społecznej. Tymczasem w przypadku dzieci i młodzieży ochrona zdrowia psychicznego i opieka środowiskowa dokonuje się bardziej poprzez wspomaganie rozwoju w rodzinie i w szkole. Stąd większe znaczenie ma współpraca wielo-dyscyplinarna w obszarze ochrony zdrowia psychicznego, edukacji i pomocy społecznej.
Całościowe opisanie zagadnienia zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, które byłoby użyteczne przy opracowania programu ochrony zdrowia psychicznego na szczeblu regionalnym lub lokalnym wymaga jednoczesnego uwzględnienia wielu wymiarów i aspektów z tym związanych.
1. Aspekt wieku rozwojowego, który ma znaczenie w rozumieniu zaburzeń psychicznych i określeniu sposobów działań profilaktycznych i terapeutycznych:
dzieci małe /do 2-3 lat/,
dzieci przedszkolne /3-6 lat/,
dzieci wczesnoszkolne /szkoła podstawowa/,
młodzież dorastająca /gimnazjum i początek szkoły średniej/,
młodzież szkolna po osiągnięciu pełnoletności
2. Koncepcja zdrowia psychicznego:
definicja negatywna: brak objawów choroby i zaburzeń psychicznych
definicja pozytywna: dobrostan psychiczny /well-being/, rozwój osobistego potencjału, harmonia w relacjach z innymi ludźmi, integracja ze społecznością.
istotna rola czynnika biologicznego: psychoza dziecięca i późniejsze, zaburzania rozwojowe od spektrum autystycznego do zaburzenia specyficznych umiejętności szkolnych, nadpobudliwość psychoruchowa
istotna rola czynnika środowiskowego i kulturowego: zaburzenia emocji i zachowania, nadpobudliwość psychoruchowa, zaburzenia odżywiania /anorexia i bulimia/, uzależnienia, zachowania ryzykowne /gry komputerowe, przedwczesny współżycie seksualne/, samookaleczenie, próby samobójcze/.
4. Podział działań profilaktycznych i terapeutycznych w zależności od szerokości etapu występowania zaburzeń
profilaktyka pierwszego stopnia adresowana do ogółu społeczności
profilaktyka drugiego stopnia adresowana do grup ryzyka
terapia – przywracanie zdrowia i równowagi psychicznej osoby doświadczającej kryzysu psychicznego
profilaktyka trzeciego stopnia – podtrzymywania zdrowia po kryzysach psychicznych
5. Działania profilaktyczne i terapeutyczne ukierunkowane na:
indywidualnie na dziecko lub grupę dzieci,
rodzinę lub szersze środowisko wychowawcze, /rodzice i wychowawcy/
tworzenie nowego i specjalnego środowiska wychowawczego lub terapeutycznego /placówki opiekuńczo-wychowawcze, rodziny zastępcze, oddziały psychiatryczne, ośrodki szkolno-wychowawcze/
6. Aspekt charakteru i misji działań na rzecz zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży: