Minister Zdrowia i Narodowy Fundusz Zdrowia W zakresie kwoty zaplanowanej na realizację zadań resort zdrowia wydatkował na: 1) przeprowadzenie badania ankietowego – 20 541 zł; 2) realizacja celu szczegółowego 1.3 – 10 000 zł; 3) wartość wszystkich świadczeń rozliczonych w rodzaju: opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień w 2013 r. wyniosła 2,2 mld zł.
Całkowite koszty poniesione na realizację zadań wynikających z Programu w województwach przedstawiały się następująco: 1) 1 800 zł – województwo podkarpackie; 2) 5 000 zł – województwo lubuskie; 3) 5 000 zł – województwo świętokrzyskie; 4) 92 626 zł – województwo małopolskie; 5) 131 420 zł – województwo dolnośląskie; 6) 145 160 zł – województwo opolskie; 7) 160 350 zł – województwo mazowieckie; 8) 351 083 zł – województwo śląskie; 9) 855 361 zł – województwo łódzkie; 10) 1 000 425 zł – województwo zachodniopomorskie; 11) 3 990 669 zł – województwo warmińsko-mazurskie; 12) 7 400 680 zł – województwo lubelskie; 13) 12 596 486 zł – województwo kujawsko-pomorskie; 14) 136 205 174 zł – województwo wielkopolskie. Województwo podkarpackie zostało wyróżnione na pierwszym miejscu jako najbardziej "oszczędne" w realizacji Programu. Wielkość wydatkowanych środków nie przesądza o ilości i jakości podejmowanych działań. Ogromna dysproporcja wydatków poniesionych w różnych województwach pozwala przypuszczać, że sposób ich liczenia był różny. Przykładem tego jest informacja o wydatkach Ministra Zdrowia na realizację Programu, z której wynika, że wynosiły łącznie 30 541 zł. Gdyby kwotę 136 mln wykazaną w województwie wielkopolskim pomnożyć razy 16 województw, to otrzymalibyśmy liczbę 2,17 mld zł, co bardzo bliskie jest wartości kosztów wszystkich świadczeń rozliczonych w rodzaju: opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień w 2013 r. przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Z tego można przypuszczać, że Wielkopolski Urząd Marszałkowski wykazał jako swoje wydatki NZF w tym województwie. W ten kreatywny sposób mnożą się pieniądze w statystykach. Jaki zatem jest sens powyższych zestawień tworzonych w Ministerstwie Zdrowia?
Większe znaczenie ma część opisowa realizacji szczegółowych celów Programu, która daje więcej do myślenia.
Województwa do
głównych osiągnięć w realizacji Programu wymieniały:
1)
przeprowadzenie
szkoleń,
działań informacyjnych (11 województw – 84,60%);
2)
utworzenie nowych
jednostek, poprawa infrastruktury już istniejącej (7 województw –
53,80%);
3)
efektywna współpraca
samorządu z NGO (6 województw, 46,20%);
4)
opracowanie
programu profilaktyczno–organizacyjnego (5 województw – 38,50%);
5)
inne (w tym:
wsparcie finansowe) (4 województwa – 30,80%);
6)
współpraca z
innymi instytucjami (3 województwa – 23,10%).
W 2013 r. programy promocji zdrowia
psychicznego realizowało łącznie 10 z 16 województw, 144 z 259 powiatów oraz 190
spośród 592 gmin deklarujących realizację zadań wynikających z Programu.
W 2013 r. we wszystkich województwach
istniały sieci szkół promujących zdrowie, w niektórych nawet funkcjonowały
sieci rejonowe, powiatowe lub miejskie, utworzone w celu łatwiejszego
koordynowania i skuteczniejszego wspierania pracy szkół. Do wojewódzkich sieci
szkół promujących zdrowie należały poza szkołami różnych typów, inne placówki
oświatowo–wychowawcze, tj.: przedszkola, bursy, domy wczasów dziecięcych.
Największa liczba szkół promujących zdrowie w Polsce wyniosła w województwie
podkarpackim (457) i śląskim (302).
W
realizacji kampanii społecznej "Co czwarty z nas" /przeciwdziałanie depresji/ wzięło udział 14
województw, w tym 78,57% województw nie
poniosło żadnych kosztów związanych z realizacją kampanii.
Ogółem 6 województw (dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie,
małopolskie,
mazowieckie i zachodniopomorskie), 108 spośród 592 gmin oraz 104 z 259 powiatów realizowało programy informacyjno-edukacyjne sprzyjające postawom zrozumienia i akceptacji oraz przeciwdziałające dyskryminacji osób z zaburzeniami psychicznymi.
W 2013 r. w 4 województwach, tj. lubelskim, mazowieckim, wielkopolskim
i zachodniopomorskim, został utworzony ośrodek interwencji kryzysowej oferujący poradnictwo i pomoc w stanach kryzysu zagrażającemu
zdrowiu psychicznemu.
W 2013 r.
5 z 13 województw realizowało program zwiększenia dostępności i
zmniejszenia nierówności w dostępie do różnych form psychiatrycznej opieki
zdrowotnej. Pozostałe województwa nie podjęły takich działań z uwagi na brak
środków finansowych (4), działanie realizowane przez inny podmiot (4), brak
opracowanego (uchwalonego) programu (2).
Łącznie
7 województw, tj. kujawsko-pomorskie, lubelskie, łódzkie, pomorskie,
warmińsko-mazurskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie podejmowało działania
na rzecz uzgadniania umiejscowienia i obszaru działania sieci centrów zdrowia
psychicznego w województwie, z uwzględnieniem ich podległości organizacyjnej.
Uzgodnienia umiejscowienia i obszaru działania sieci centrów zdrowia
psychicznego były podejmowane najczęściej poprzez:
1)
konsultacje z władzami
powiatu (5 województwa);
2)
konsultacje ze
specjalistami (2 województwa);
3)
decyzje o
utworzeniu Centrum Zdrowia Psychicznego (CZP) – (województwo
kujawsko-pomorskie i wielkopolskie);
4)
uwzględnienie
wsparcia dla CZP w programach działania (2 województwa);
5)
inne sposoby (2
województwa).
W 5 na 7 województw odnotowano trudności związane z realizacją tego zadania, przyczynę
wystąpienia problemów stanowiły głównie kwestie organizacyjne.
W 2013 r. województwo
małopolskie i wielkopolskie podejmowało działania na rzecz opracowania planu
stopniowego zmniejszania i przekształcania dużych szpitali psychiatrycznych w
placówki wyspecjalizowane z jednoczesnym przenoszeniem zadań. 2 województwa nie
podjęły tych działań, ponieważ zostały one zrealizowane wcześniej. 9 województw
(69,20%) nie podjęło tego rodzaju działań.
Spośród 16 samorządów województw 15 nie
wdrażało planu stopniowego zmniejszania i przekształcania dużych szpitali
psychiatrycznych w placówki wyspecjalizowane z
jednoczesnym przenoszeniem zadań
psychiatrycznej opieki zdrowotnej.
Plan ten realizowało jedynie województwo małopolskie,
które objęło przedmiotowymi działaniami 1 duży szpital psychiatryczny.
Wojewódzkie programy poszerzenia, zróżnicowania i unowocześniania pomocy i
oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi były realizowane w
województwach lubelskim, mazowieckim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim.
W 2013 r. 8 województw, tj.
dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie, łódzkie, małopolskie,
wielkopolskie, warmińsko-mazurskie, zachodniopomorskie wspierało finansowo
samopomocowe projekty organizacji pozarządowych służących rozwojowi form
oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Łączna kwota
przeznaczona na wsparcie 34 projektów wyniosła 2 287 418 zł. Projekty były wyłaniane głównie w ramach
otwartych konkursów (16 projektów). Pozostałymi kryteriami wyboru projektu
były: inny tryb konkursowy (11 projektów) oraz wybór na podstawie kilku
kryteriów (7 projektów).
Łącznie 9 województw tj. dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie,
łódzkie, małopolskie, mazowieckie, warminsko-mazurskie, wielkopolskie i śląskie
wspierało finansowo projekty organizacji pozarządowych realizujących formy
oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi wymagających działania
ciągłego. Najczęściej województwa wspierały 1–10
organizacji. W poszczególnych województwach
realizowane były odmienne ilości projektów sięgające od 1 do 220 projektów w
danym województwie. Żadne z województw nie zgłosiło problemów w realizacji
projektów i prowadzeniu tych działań.
W 6 województwach, tj. dolnośląskim,
kujawsko-pomorskim, łódzkim, mazowieckim, świętokrzyskim i wielkopolskim w
ramach Programu realizowane były formy wspieranego zatrudnienia i
przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób z zaburzeniami
psychicznymi. Głównym czynnikiem, przez który województwa nie realizowały
takich działań był inny sposób realizacji działań (4 województwa). Liczba
placówek objętych projektami była zależna od województwa i wahała się od 2 do
73. W powyższych województwach objętych było kolejno 4, 7, 2, 5, 73 i 34
placówek. 4 województwa nie objęły działaniami przedsiębiorstw, 1 objęło
działaniami 16 przedsiębiorstw, drugie zaś 324 przedsiębiorstwa.
W 2013 r. jedynie województwa świętokrzyskie i
wielkopolskie prowadziły kampanie szkoleniowo–informacyjnej adresowane do
pracodawców a promującej zatrudnianie osób z zaburzeniami psychicznymi. Jedno z
województw przeprowadziło 6 kampanii, drugie – 19. Przedstawiciele województw
jako powody niepodjęcia takich działań należy wskazać:
1)
inną formę
realizacji zadania (5 województw – 45,50%);
2)
kampania była już
wcześniej realizowana (1 województwo – 9,10%). Jedno z województw objęło
oddziaływaniem kampanii 16, drugie zaś 840 pracodawców. Żadne z nich nie
zgłaszało problemów w realizacji kampanii.
W 12 województwach w ramach Programu
realizowany, koordynowany i monitorowany był regionalny program ochrony zdrowia
psychicznego.
Aktualizacje przewodnika informującego o
dostępnych formach opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej
dla osób z zaburzeniami psychicznymi przygotowało łącznie 9 województw, tj.
dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie, łódzkie, mazowieckie, śląskie,
warmińsko-mazurskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie.