Cel Celem niniejszego konkursu jest wyłonienie wyodrębnionych projektów współpracy ponadnarodowej, które w oparciu o doświadczenia partnerów z innych krajów będą realizować cele Priorytetu VII PO KL. Cel ten będzie realizowany we współpracy ponadnarodowej, z wykorzystaniem doświadczeń partnerów zagranicznych, a także z wykorzystaniem rozwiązań już stosowanych w innych krajach lub wypracowanych wspólnie z partnerami. Zgodnie z założeniami przedstawionymi w PO KL współpraca ponadnarodowa powinna koncentrować się na realizacji tych celów szczegółowych priorytetów, w przypadku których możliwość wymiany doświadczeń i wzajemnego uczenia się na poziomie ponadnarodowym wniesie rzeczywistą wartość dodaną. Mając na uwadze powyższe, zaleca się, aby wnioski przedłożone na niniejszy konkurs w ramach typów operacji wskazanych w Planie działania na 2011 r. tj.: - Wsparcie tworzenia i działalności środowiskowych instytucji aktywizujących osoby niepełnosprawne w tym zaburzone psychicznie, - Rozwój nowych form i metod wsparcia indywidualnego i środowiskowego na rzecz integracji zawodowej i społecznej (w tym np. środowiskowej pracy socjalnej, centrów aktywizacji lokalnej, animacji lokalnej, streetworkingu, coachingu, treningu pracy), przyczyniły się do realizacji celu szczegółowego 1. Priorytetu VII PO KL, jakim jest: - poprawa dostępu do rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Formy wsparcia
W ramach Działania 7.2 Poddziałania 7.2.1 przewiduje się możliwość realizacji wyodrębnionych projektów współpracy ponadnarodowej w odniesieniu do których zastosowanie mają Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie wdrażania projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej PO KL z dnia 1 kwietnia 2009r.Wyodrębniony projekt współpracy ponadnarodowej definiowany jest jako projekt, który koncentruje się na działaniach współpracy ponadnarodowej – cel główny i cele szczegółowe wyodrębnionego projektu współpracy ponadnarodowej powinny się odnosić do współpracy z partnerem/partnerami ponadnarodowymi, będącymi sygnatariuszami umowy o współpracy ponadnarodowej. Realizowany w ramach takiego projektu proces wymiany wiedzy, doświadczenia i wzajemnego uczenia się na poziomie ponadnarodowym wnosi rzeczywistą wartość dodaną.Rzeczywistą wartość dodaną należy rozumieć, jako realizację celów projektu poprzez wzrost wskaźników – produktów projektu, wynikający z jego realizacji we współpracy z partnerami zagranicznymi, a niemożliwy do uzyskania bez tej współpracy lub wprowadzenie nowych produktów, które byłyby zupełnie niemożliwe do uzyskania bez udziału partnerów ponadnarodowych. Projekt z komponentem ponadnarodowym to projekt, który na poziomie analizy problemów/potrzeb grup docelowych wykazuje uzasadnioną potrzebę realizacji komponentu ponadnarodowego, oraz którego cel/cele szczegółowe wskazują na możliwość ich osiągnięcia wyłącznie w wyniku współpracy ponadnarodowej. Realizacja komponentu ponadnarodowego wnosi rzeczywistą wartość dodaną wynikającą z wymiany wiedzy, doświadczenia i wzajemnego uczenia się partnerów ponadnarodowych możliwą do osiągnięcia jedynie przy ich udziale.
Wsparciem objęte mogą zostać następujący typy projektów: 1) Wsparcie tworzenia i działalności środowiskowych instytucji aktywizujących osoby niepełnosprawne w tym zaburzone psychicznie. 2) Rozwój nowych form i metod wsparcia indywidualnego i środowiskowego na rzecz integracji zawodowej i społecznej (w tym np. środowiskowej pracy socjalnej, centrów aktywizacji lokalnej, animacji lokalnej, streetworkingu, coachingu, treningu pracy).
Formy działań kwalifikowanych w ramach współpracy ponadnarodowej możliwe w ramach ogłoszonego konkursu to: 1. Organizowanie konferencji, seminariów, warsztatów i spotkań (zalecane wyłącznie jako jedno z kilku działań planowanych w ramach współpracy ponadnarodowej). 2. Przygotowanie, tłumaczenia i wydawanie publikacji, opracowań, raportów (zalecane wyłącznie jako jedno z kilku działań planowanych w ramach współpracy ponadnarodowej). 3. Adaptowanie rozwiązań wypracowanych w innym kraju (może stanowić samodzielny element wyodrębnionego projektu współpracy ponadnarodowej). 4. Wypracowanie nowych rozwiązań (może stanowić samodzielny element wyodrębnionego projektu współpracy ponadnarodowej).
Grupy docelowe
Projekty muszą być skierowane bezpośrednio do następujących grup odbiorców: Osoby niezatrudnione, w wieku aktywności zawodowej (15 - 64 lata), zagrożone wykluczeniem społecznym z co najmniej jednego powodu spośród wskazanych w art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64 poz. 593 z późn. zm.)
Źródła finansowania i kwota środków przeznaczona na dofinansowanie realizacji projektów
Kwota środków dostępnych w ramach ogłaszanego konkursu jest dofinansowywana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz w 15% w ramach współfinansowania krajowego z budżetu państwa. Ogółem (kwota do zakontraktowania): 4 000 000,00 PLN w tym wsparcie finansowe EFS: 3400 000,00 PLN (85% kwalifikowalnych) w tym wsparcie budżetu państwa: 600 000,00 PLN (15% kwalifikowalnych) Rezerwa na odwołania została ustalona w kwocie 200 000,00 PLN (5% wartości konkursu). Procedura uruchamiania rezerwy finansowej na odwołania została opisana w punkcie 4.6 niniejszej dokumentacji. Kwoty finansowania, o których mowa w niniejszym rozdziale, nie obejmują środków finansowych wnoszonych przez Partnera/Partnerów zagranicznych na podstawie umowy o współpracy ponadnarodowej. Wskazana w Planie Działań kwota przeznaczona na konkurs stanowi jedynie wartość szacunkową i może ulec zmianie ze względu na wahania kursu euro w stosunku do złotego.
Wymagania finansowe
2.2.1 Zgodnie z Planem działania na rok 2011 dla Priorytetu VII wartość projektu powinna mieścić się w granicach:minimum: 1 000 000,00 zł (słownie: jeden milion zł)nie określono maksymalnej wartości projektu, jednak jest ona wyznaczona przez wartość alokacji przeznaczonej na realizację niniejszego konkursu (4 000 000,00 zł słownie: cztery miliony zł).
2.2.2 Wielkości i limity wskazane w pkt. 2.2.1 nie obejmują budżetu Partnera zagranicznego, z którym Projektodawca najpierw podpisuje list intencyjny, który stanowi załącznik nr 8.11 do niniejszej dokumentacji, a następnie umowę o współpracy stanowiącą załącznik nr 8.12 do niniejszej dokumentacji.
2.2.3 Przy ustaleniu budżetu współpracy ponadnarodowej należy przestrzegać poniższych zasad zawartych w Wytycznych w zakresie wdrażania projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej w ramach PO KL z dnia 1 kwietnia 2009 r. koszty współpracy ponadnarodowej, co do zasady, powinny być ponoszone przez partnerów ponadnarodowych proporcjonalnie do korzyści, jakie przynosi im współpraca ponadnarodowa, w przypadku wspólnej realizacji przedsięwzięć, gdzie korzyści odnosi każda ze stron, zaleca się stosowanie zasady wzajemności, tj. każdy z partnerów ponosi swoje koszty w projekcie, w przypadku, gdy nie jest możliwe zastosowanie zasady wzajemności, partnerzy uzgadniają zasady podziału kosztów polegające na równym podziale ogólnych kosztów zadania lub na podziale kosztów wspólnego zadania proporcjonalnie do korzyści wynikających z realizacji zadania przez poszczególnych partnerów, możliwe jest także zastosowanie do części kosztów zasady wzajemności a do pozostałych – zasady podziału kosztów.
2.2.4 Wydatki zaplanowane przez Projektodawcę przedstawione są we wniosku aplikacyjnym w formie budżetu zadaniowego. Koszty w budżecie dzielą się na koszty bezpośrednie (koszty kwalifikowane poszczególnych zadań realizowanych przez Projektodawcę w ramach projektu, które bezpośrednio związane są z zadaniami) oraz pośrednie (tj. koszty administracyjne związane z funkcjonowaniem Beneficjenta, których katalog określony został w Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków). W ramach kosztów pośrednich nie jest możliwe wykazywanie wydatków objętych cross-financingiem!
Koszty pośrednie mogą być rozliczane na dwa sposoby:
I. Ryczałtem – poprzez pobranie środków proporcjonalnie do poniesionych wydatków bezpośrednich3 9%– w przypadku projektów o wartości nieprzekraczającej 500 tys. PLN, 8%– w przypadku projektów o wartości powyżej 500 tys. PLN do 1 mln PLN włącznie, 7%– w przypadku projektów o wartości powyżej 1 mln PLN do 2 mln PLN włącznie, 5%– w przypadku projektów o wartości powyżej 2 mln PLN do 5 mln PLN włącznie, 4%– w przypadku projektów o wartości przekraczającej 5 mln PLN.
II. Na podstawie rzeczywiście poniesionych wydatków (tj. bez stawki ryczałtowej, z pełnym udokumentowaniem wydatków).
2.2.5 W przypadku zlecania przez Beneficjenta realizacji zadań merytorycznych na zewnątrz, podstawa wyliczenia kosztów pośrednich rozliczanych ryczałtem ulega pomniejszeniu (poprzez pomniejszenie wartości kosztów bezpośrednich) o wartość ww. zadań zleconych. Jednakże w sytuacji, gdy kwota zadań merytorycznych zlecanych na zewnątrz w ramach projektu jest równa wartości kosztów bezpośrednich projektu, Beneficjentowi nie przysługują koszty pośrednie rozliczane ryczałtem.
2.2.6 Jeżeli Beneficjent przewiduje występowanie kosztów związanych z zarządzaniem projektem, powinny być one wykazywane wyłącznie w ramach zadania zarządzanie projektem (katalog wydatków, możliwych do zakwalifikowania w ramach tego zadania znajduje się w Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków oraz Zasadach finansowania PO KL).
Łączna wartość kosztów zarządzania projektem (bez uwzględniania kosztów zabezpieczenia projektu) nie może przekroczyć: 30% wartości projektu, w przypadku projektów o wartości4 nieprzekraczającej 500 tys. PLN, z zastrzeżeniem, że limit ten może ulec zwiększeniu wyłącznie na wniosek Beneficjenta w przypadku wykazania przez niego wysokiej efektywności kosztowej projektu, co podlega negocjacjom na etapie wyboru projektu, 25% wartości projektu projektów o wartości powyżej 500 tys. PLN do 1 mln PLN włącznie, 20% wartości projektu w przypadku projektów o wartości powyżej 1 mln PLN do 2 mln PLN włącznie, 15% wartości projektu w przypadku projektów o wartości powyżej 2 mln PLN do 5 mln PLN włącznie, 10% wartości projektu w przypadku projektów o wartości powyżej 5 mln PLN.
Zgodnie z Zasadami finansowania możliwe są odstępstwa od ww. limitów, jedynie w przypadku projektów o wartości do 500 tys. PLN i to wyłącznie w przypadku, gdy Beneficjent jest w stanie udowodnić, że projekt z kosztami zarządzania przekraczającymi 30% jest projektem efektywnym kosztowo. Dodatkowo w przypadku projektów realizowanych w partnerstwie ww. limity mogą ulec zwiększeniu o 2% dla każdego partnera, jednak nie więcej niż łącznie 10 punktów procentowych w ramach projektu. Projektodawca planując wydatki w ramach kosztów zarządzania projektem powinien zwrócić uwagę na: zasadność i racjonalność wydatków związanych z zatrudnieniem personelu zarządzającego projektem, w tym liczby i charakteru zadań przez ten personel wykonywanych, adekwatność i niezbędność do osiągnięcia celów projektu wydatków na działania informacyjno-promocyjne w zależności od specyfiki projektu.
Projektodawca jest zobowiązany do wykazania we wniosku o dofinansowanie projektu szacunkowego wymiaru czasu pracy personelu projektu (tj. wykazania wymiaru lub liczby godzin) niezbędnego do wykonywania zadań we wniosku o dofinansowanie, co jest podstawą do oceny zasadności i racjonalności wydatków związanych z personelem projektu. Definicja personelu została wskazana w Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków, i obejmuje wszystkie osoby zaangażowane w realizację zadań w ramach projektu, które osobiście wykonują zadania w ramach projektu tj. w szczególności osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy lub stosunku cywilnoprawnego, osoby samozatrudnione, osoby współpracujące w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DZ. U. z 2007 r., Nr 11, poz. 74 z późn. zm.) oraz osoby świadczące usługi w formie wolontariatu. Definicja personelu projektu odnosi się do całego personelu projektu, nie tylko do personelu ujętego w zadaniu „zarządzanie projektem”, ale również w zadaniach merytorycznych. W przypadku zatrudniania do personelu projektu osoby, która jest zaangażowana w realizację zadań w więcej niż 1 projekcie należy pamiętać, że wydatki związane z zatrudnieniem takiej osoby są kwalifikowane tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy obciążenia wynikające z pracy w kilku projektach nie wyklucza możliwości prawidłowej i efektywnej realizacji wszystkich zadań powierzonych tej osobie, dotyczy to zarówno zaangażowania danej osoby w realizację projektów finansowanych w ramach PO KL jak również w ramach NSRO. Ponadto osoba ta musi: prowadzić ewidencję godzin i zadań realizowanych w ramach wszystkich projektów, w które jest zaangażowana, udostępniać Beneficjentowi ww. ewidencję godzin w okresie realizacji zadań w ramach danego projektu Beneficjenta.
2.2.7 Szczegółowe informacje m.in. na temat zasad kwalifikowalności wydatków w ramach PO KL, sposobu kalkulacji budżetu projektu, zasad stosowania cross-financingu, oraz formy oraz zaangażowania personelu do projektu określają Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z dnia 22 listopada 2010 r. (przy czym w trakcie realizacji projektu każdorazowo stosowana jest wersja Wytycznych aktualna na dzień ponoszenia wydatku) oraz Zasady finansowania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z 21 grudnia 2010 r. dostępne na stronie internetowej: www.efs.gov.pl oraz www.pokl.wup-rzeszow.pl (zakładka Dokumenty do pobrania).
2.2.8 W uzasadnionych przypadkach, w zależności od zakładanych celów i produktów projektu, w szczególności w projektach adaptujących rozwiązania zagraniczne na potrzeby Polski dopuszczalna jest sytuacja finansowania części lub całości zadań realizowanych przez partnera zagranicznego z budżetu Projektodawcy. Szczegółowe uzasadnienie takiego rozwiązania należy przedstawić we wniosku udowadniając przede wszystkim, iż realizacja tych zadań przez partnera zagranicznego jest absolutnie niezbędna z punktu widzenia powodzenia projektu i realizacji celów PO KL, a korzyści z realizacji tych zadań przez Partnera zagranicznego odniesie wyłącznie polski partner.
2.2.9 W przypadku, gdy partner zagraniczny odpowiada za realizację zadania, które finansowane jest w ramach budżetu wniosku PO KL, środki na finansowanie kosztów przez partnera w projekcie mogą być przekazywane przez Beneficjenta do partnera wyłącznie jako refundacja poniesionych wydatków (dokumenty poświadczające wykonanie zadania wystawiane są na partnera, a następnie partner obciąża Projektodawcę kosztami na podstawie zestawienia dokumentów potwierdzających poniesione wydatki).
Wartość dodana projektów ponadnarodowych
Projektodawca ubiegający się o dofinansowanie projektu zobowiązany jest przedstawić we wniosku o dofinansowanie wartość dodaną współpracy ponadnarodowej. Wartość dodaną, niezależnie od tego czy projekt jest jedynie z komponentem ponadnarodowym czy jest wyodrębnionym projektem współpracy ponadnarodowej, stanowią precyzyjnie określone, konkretne cele i produkty możliwe do osiągnięcia wyłącznie we współpracy ponadnarodowej, których nie udałoby się zrealizować w projekcie o zasięgu krajowym. Wnioskodawca ubiegający się o dofinansowanie projektu zobowiązany jest przedstawić we wniosku o dofinansowanie oprócz wartości dodanej współpracy ponadnarodowej – działania upowszechniające produkty projektów współpracy ponadnarodowej.
Wskaźniki pomiaru celów
Ubiegający się o dofinansowanie zobowiązany jest przedstawić we wniosku o dofinansowanie projektu, w jaki sposób mierzona będzie realizacja celów poprzez ustalenie wskaźników pomiaru celu. Dla każdego celu należy określić co najmniej jeden podstawowy i mierzalny wskaźnik, który w sposób precyzyjny umożliwi weryfikację stopnia realizacji celu głównego i celów szczegółowych. Szczegółowe informacje dotyczące pomiaru realizacji celów zostały określone w Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie.
Wymagania dotyczące partnerstwa
Każdy projekt zgłaszany w ramach niniejszego konkursu jako wyodrębniony projekt współpracy ponadnarodowej musi być realizowany w partnerstwie ponadnarodowym. Przy czym, pod pojęciem partnerstwa ponadnarodowego należy rozumieć wspólną realizację działań przez Projektodawcę z co najmniej jednym podmiotem (jednym partnerem zagranicznym) pochodzącym z kraju członkowskiego UE (bez względu na to, czy realizuje on projekt współfinansowany z EFS czy nie) lub z kraju nie będącego członkiem UE. Realizacja projektu w partnerstwie ponadnarodowym musi być zgodna z Wytycznymi w zakresie wdrażania projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej w ramach PO KL z dnia 1 kwietnia 2009r. Niemniej jednak projekt może być realizowany równocześnie w partnerstwie krajowym z innymi podmiotami wnoszącymi do projektu zasoby ludzkie, organizacyjne, techniczne i/lub finansowe. Dokumentem określającym reguły partnerstwa krajowego jest Zakres realizacji projektów partnerskich określonych przez Instytucję Zarządzającą z dnia 1 stycznia 2011 r.Na etapie składania wniosku, Projektodawcę i jego potencjalnego partnera/partnerów zagranicznych musi wiązać list intencyjny, którego wzór stanowi załącznik nr 8.11 do niniejszej dokumentacji. List intencyjny musi jednoznacznie wskazywać na zamiar podpisania umowy o współpracy ponadnarodowej.
Partnerami w PO KL mogą być: wszystkie podmioty uprawnione do składania wniosków spełniające definicję Beneficjenta Szczegółowego Opisu Priorytetów PO KL, Jednostki niespełniające definicji Beneficjenta na zasadach określonych w Zakresie realizacji projektów partnerskich (np. grupy nieformalne).
Zgodnie z Zakresem realizacji projektów partnerskich realizacja takich projektów wymaga spełnienia łącznie następujących warunków: posiadania lidera partnerstwa, który jest jednocześnie Beneficjentem projektu (stroną umowy o dofinansowanie), uczestnictwa partnerów w realizacji projektu na każdym jego etapie, co oznacza również wspólne przygotowanie wniosku o dofinansowanie oraz wspólne zarządzanie projektem, przy czym partner może uczestniczyć w realizacji tylko części zadań w projekcie, adekwatności udziału partnerów, co oznacza odpowiedni udział partnerów w realizacji projektu (wniesienie zasobów ludzkich, organizacyjnych, technicznych lub finansowych odpowiadających realizowanym zadaniem), zawarcia pisemnej umowy lub porozumienia partnerów, określającego podział zadań i obowiązków pomiędzy partnerami.
Na etapie składania wniosku:
Projektodawca i jego partner powinni formalnie uregulować kwestie określające reguły partnerstwa (np. w formie podpisanego listu intencyjnego), w tym zwłaszcza jednoznacznie wskazać wiodącą rolę jednego podmiotu (lidera projektu), reprezentującego partnerstwo, odpowiedzialnego za całość projektu i jego rozliczanie wobec Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie.
W części V wniosku o dofinansowanie wymagane jest podpisanie oświadczenia przez wszystkich partnerów projektu (osoby reprezentujące partnera lub w przypadku partnerów nieformalnych – wszystkich członków grupy nieformalnej). Wniosku nie podpisują partnerzy ponadnarodowi, wskazani w pkt. 2.8 wniosku.
Partnerstwo musi powstać lub zostać zainicjowane przed rozpoczęciem realizacji projektu.
Przed podpisaniem umowy o dofinansowanie realizacji projektu, lider musi przedstawić podpisaną przez wszystkich członków partnerstwa umowę partnerską, szczegółowo regulującą wszystkie zasady realizacji projektu, której minimalny wzór stanowi załącznik nr 8.10 do niniejszej dokumentacji (na podstawie Zakresu realizacji projektów partnerskich określony przez Instytucję Zarządzającą PO KL).
Wymagania dotyczące innowacyjności i współpracy ponadnarodowej
W projektach dotyczących współpracy ponadnarodowej wymagane jest złożenie załącznika do wniosku w postaci kopii listu intencyjnego z partnerami zagranicznymi w sprawie partnerstwa ponadnarodowego, natomiast umowa o współpracy ponadnarodowej musi zostać podpisana przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. List intencyjny musi zostać sformułowany w języku: angielskim, francuskim, niemieckim lub polskim. Wersja dokumentu podpisana w jednym z ww. języków jest obowiązująca. W przypadku podpisania listu intencyjnego w języku obcym, należy przedłożyć IOK tłumaczenie listu na język polski, które z uwagi na swój pomocniczy charakter, nie musi być dokonane przez tłumacza przysięgłego. W przypadku, gdy pomiędzy poszczególnymi partnerami ponadnarodowymi planowana jest wzajemna współpraca – formułuje się jeden list intencyjny podpisany przez wszystkich partnerów ponadnarodowych. W przypadku, gdy Projektodawca nawiązuje współpracę z każdym partnerem z osobna (pomiędzy poszczególnymi partnerami zagranicznymi projektodawcy nie dochodzi do współpracy) – podpisuje listy intencyjne z każdym z nich oddzielnie. Możliwe jest też wystąpienie jednocześnie dwóch ww. przypadków – podpisuje się wówczas listy intencyjne odpowiednio do powyższego opisu, przy czym dopuszcza się podpisanie co najwyżej trzech listów intencyjnych w ramach jednego wniosku o dofinansowanie. Projektodawca nawiązując współpracę ponadnarodową, może realizować projekt składany w ramach PO KL samodzielnie lub w partnerstwie krajowym z innymi podmiotami. W drugim przypadku jako lider reprezentuje on partnerstwo krajowe we wszystkich działaniach podejmowanych we współpracy ponadnarodowej, w tym składa podpis w imieniu partnerstwa krajowego pod listem intencyjnym i występuje jako strona umowy o współpracy ponadnarodowej. Upoważnienie do takiego postępowania powinno wynikać z treści umowy partnerskiej/umów partnerskich z partnerami krajowymi. Wzór listu intencyjnego stanowiący załącznik nr 8.11 do niniejszej dokumentacji może być modyfikowany przez Projektodawcę w przypadku, gdy jest on jednocześnie składany w ramach innych programów operacyjnych współfinansowanych przez EFS lub w ramach innych europejskich źródeł finansowania. W takim przypadku Projektodawca może modyfikować załączony wzór za wyjątkiem zapisów wskazujących na wolę podpisania umowy o współpracy ponadnarodowej. Po zaakceptowaniu wniosku o dofinansowanie wyodrębnionego projektu współpracy ponadnarodowej, a przed podpisaniem umowy o dofinansowanie, należy podpisać z partnerem/ami zagranicznym/ymi umowę o współpracy ponadnarodowej, której wzór stanowi załącznik nr 8.12 do niniejszej dokumentacji. W przypadku projektów współpracy ponadnarodowej, gdy mowa o ocenie merytorycznej rozszerzaniu zakresu umowy o współpracy ponadnarodowej, jej akceptacji oraz akceptacji wprowadzonych zmian, podpisaniu umowy o dofinansowanie projektu oraz aneksu do umowy o dofinansowanie projektu, zgłoszeniu i akceptacji zmian w projekcie instytucją odpowiedzialną oprócz IP może być również inna instytucja zgodnie z Systemem Realizacji PO KL.